Skip to content

Oyun Planı (1) Stratejik Düşüncenin Önemi

Facebookmail

Şimdiye kadar olan yazılarımızda tavlanın daha çok taktik kısımları ile ilgilendik: hangi bar kapısına yatmalı, yığınlardan sakınma, ikilemde bırakma, bağlantıda kalma vb. Oysa taktik ve strateji birbirinden farklı iki kavram. Taktik söz konusu pozisyona ilişkin anlık uygulamaları içerirken, strateji büyük resmi içererek oyunun uzun vadede nasıl kazanılacağına ilişkin planlamayı kapsar. Daha doğrusu strateji, “Bu pozisyondan itibaren nasıl bir yol izlersem bu oyunu kazanırım?” sorusunun yanıtıdır.

Elbette zarın dikte ettiği bir oyunda satrançta olduğu gibi kesin bir planlama yapamazsınız; ancak büyük resme baktığınızda zarı yuvarlamadan önce nasıl bir yol izleyeceğiniz hakkında bir fikrinizin yani bir stratejinizin olması sizi, ana fikri yakalayarak karartıya oynamaktan kurtaracaktır.

Her pozisyonun farklı özelliklere sahip olduğu bir oyunda olası pozisyon sayısına paralel olarak on binlerce strateji olması gerekmez mi? Yanıt, hayır! Tavla oynayan iki kişinin oyununa tepeden baktığınızda kazanmaya yakın olduğunu düşündüğünüz oyuncu, şu üç şeyden birini baskın şekilde yapmıştır ya da yapmak üzeredir:

• Pip sayısı itibari ile fark atmıştır ve yarışa odaklanmıştır,
• Rakibini duvar arkasında bloke etmiştir,
• Ya da başlattığı bir atağı başarılı bir şekilde sürdürüyordur.

Şöyle de düşünebilirsiniz: Bu bir yarış oyunu ve elbette en temel strateji ilerlemek yani yarışmak. İkinci olarak da rakibin ilerlemesine mani olmak. Bunun için de ya bloke edeceksiniz ya da kırarak iyice geriye düşüreceksiniz. Özetle tavlada oyunları kazanmak için üç temel strateji vardır: Yarış, bloklama (duvar örme) ve atak. Kazanmanın dördüncü bir yolu yok. Diğer her şey bu üç temel stratejinin değişik varyasyonları ya da alt kümesi olarak karşımıza çıkar. Bir pozisyonla karşılaştığınızda “bu pozisyon atak için mi, bloke etmek için mi, yarışmak için mi daha uygun?” sorusunu daima akılda tutarsanız ana temayı yakalamanız daha kolay olacak ve pul hareketleriniz daha doğru olacak, aynı sorulara rakip için yanıt aramanız taktik hatalara düşmemenizi ve rakibin stratejik planlarını bozmanızı sağlayacaktır.

Genel olarak Kit Woolsey’in kanun hükmündeki sözüne uyarak “Yarışta gerideyseniz, yarışmayın.” Jake Jacobs ise bu vecizeyi “Yarışta birazcık gerideyseniz, çok büyütmeyin” diyerek tadil ediyor. Önde olduğunuz bir oyunda ise yarışmak belki de en mükemmel stratejilerden biridir ki zaten bu oyunun doğası yarıştır.

Mochy’nin “Pozisyonu İmgeleme” adlı sunumundan aldığımız aşağıdaki iki pozisyon ise hangi durumda bloklama hangi durumda atak stratejisini seçmemiz gerektiğini anlatıyor.

Şekil a


XGID=—-B-C-C-B–C———-B-:0:0:1:00:0:0:3:0:10

Şekil b


XGID=–B-B-C-A—-E———-B-:0:0:1:00:0:0:3:0:10

Rakibi bloke etmek geniş anlamda 2 ve 11 noktaları arasında herhangi bir aralıkta söz konusu olabilir ve en güçlü oyun planlarından biridir. Özellikle 4, 5 ve 7 gibi yüksek noktalardan birinin ya da birkaçının alındığı, pulların belirli noktalarda yığılı olmadığı ve yedek pulların iyi konuşlandığı pozisyonlarda bu planı uygulamak daha uygun olabilir (Şekil a).

1, 2 ve 3 gibi dip kapılardan birinin ya da birkaçının alındığı, dolayısıyla bazı yedeklerin buralarda kullanıldığı ve diğer yedek pulların belirli kapılarda yığılı olduğu pozisyonlarda ise rakip açık verdiği anda atak bir oyun planı daha etkili olabilir (Şekil b).

Zarın sizi acil bir taktik hedefe yönlendirmediği zamanlarda stratejik düşünce daha çok önem kazanır. Örneğin başınız dertte iken taktik olarak vurmanız gerektiği gerçeği, çoğu zaman stratejik düşüncenin önüne geçebilir. Önemli olan bu gerçeği bilerek bir pozisyona baktığınızda yukarıda sıraladığımız üç temel plan arasında olabilirlik ve verimlilik açısından bir sıralama yapabilmek, her plan için alt öncelikleri belirleyebilmek ve birbirine dönüşebilme esnekliğini test edebilmek.

Şimdi aşağıdaki örneklere bakarak yukarıdaki teorik bilgileri test edelim.

Örnek 1:

Beyaz 164 pip
Siyah 161 pip
Siyah 6-6 oynayacak
XGID=-aa-B-D-B—dEa–c-e—-B-:0:0:1:66:0:0:1:0:10

OyunPlani-1

Siyahın 4-2 açılışına Beyazın 2-1 ile yanıtı ve Siyah 6-6 oynayacak. Ana temayı yakalayamayan oyuncu için alternatif çok; ancak yakalayan oyuncu için uzun uzun düşünmesini gerektirecek bir pozisyon değil.

Şimdi söz konusu üç plan bazında pozisyonu inceleyelim: 6-6 şu aşamada çok iyi bir zar ve Siyah, halihazırda 3 pip önde olduğu yarışta 27 pip öne geçecek. Bu çok önemli bir avantaj ve çöpe atılmaması gerekiyor. Bu durumda 6 ile açık vuruş yaparak kazanımları riske atmak doğru değil. Açık vuruş doğru değil demek, Beyazın iki pulunu birden kırmak yanlış anlamına geliyor. Başka bir ifadeyle hücum oyununu ertelemekten söz ediyoruz. Bizi aynı sonuca ulaştıracak ondan daha önemli olan argüman ise pozisyonun yukarıdaki şablon doğrultusunda bloklama planına daha yatkın bir yapıda olması. 13/7(2) ile kendi bar kapısını yaptıktan sonra sıralı beş kapıya sahip olması için sadece 5 kapısını yapması gerekecek. Öte yandan 5 kapısını yapamasa bile atak için çok daha elverişli bir yapıya kavuşacak ki sonraki turlarda bu fırsatın ele geçme olasılığı oldukça yüksek ve sonraki tur için hazırlık yapmak da atak oyunun bir parçasıdır.

Netice olarak 13/7(2) ile kendi bar kapısını yapıp hem bloklama hem atak için daha elverişli bir yapıya kavuşurken, öte yandan 24/18(2) ile çapası ile geri pullarını kaçıp yarış şansını sürdürmesi her üç plan bazında da Siyaha müthiş bir esneklik sunacak. Tavla oyunundaki temel prensiplerden biri de bir zarla bir tane iyi şey yapmak yerine iki ayrı iyi şey yapabilme fırsatını değerlendirmektir. Öyle ki; tek iyi şeyin değeri iki ayrı şeyin bireysel değerleri toplamından fazla da olsa bu ilke çoğu zaman doğrudur.

Bir diğer kritik husus ise 13/7(2) hamlesinin daha önceki yazılarımızda ele aldığımız bağlantılılık taktik düsturuna aykırı olmayan bir sonuç ürettiğidir. Yalnız burada dikkati çeken nokta hamle tercihi problemimizi çözerken önce stratejik bir unsur olan oyun planından yola çıkmamız daha sonra ise seçimimizi doğrularken taktik prensiplerden faydalanmamızdır.

Bu pozisyon ile ilgili önemli bir diğer husus ise küpün henüz katlanmadığı bir oyunda Siyahın 4 puan kazanma şansının çok zayıf olması; çünkü olası kötü zarlara karşı Beyaz, katlama teklifini pas geçecek. Başka bir deyişle mars yapmak için girilen riskin karşılığı boşa çıkacak. Bu nedenle yüzde 65 yerine yüzde 70 daha çok oyun kazandıran 24/18(2), 13/7(2) hamlesi daha doğru bir tercih.

Örnek 2:

Beyaz 157 pip
Siyah 139 pip
Siyah 4-4 oynayacak
XGID=–BbB-C-A–AcDAb-c-e—-A-:0:0:1:44:0:0:1:0:10

OyunPlani-2

Toplama aşamasında amaç pulları en kısa sürede toplayabilmektir ve örneğin 1 attığımızda çoğu zaman 1 noktasından bir tane pul almamız gerektiğini bilir ve üzerinde çok düşünmeyiz; çünkü kafamızda daha önce şekillenmiş bir plan vardır ve zaman kaybetmeden hamlemizi yaparız. Ustaların farkı ise sadece toplama aşamasında değil birçok aşamada kafalarında şekillenmiş bir plan olmasıdır. Bu sayede zarı görür görmez çoğu zaman ne yapacakları konusunda bir fikirleri vardır.

Beyaz pulları bir an için zihninizde yok edin ve girişte verdiğimiz şekil b’ye bakın. Sonuç: Bu pozisyon Beyazı bloke etmekten ziyade atak oynamaya daha müsait. 3 kapısına çapa atmış Beyazı, sıralı altı kapının arkasında hapsetme şansı çok zayıf ve böyle bir durum gerçekleşse dahi duvarı uzun süre devam ettirme ihtimali yok. Beyaz açısından ise 4 tane Siyah açıktan 2 tanesini yakalamak başarılı bir atak için çok şey demek.

Yarış planı açısından bakıldığında ise 4-4 oynandıktan sonra 34 pip önde olacak ve bu korunması gereken çok önemli bir avantaj.

Bu durumda Siyahın şöyle düşünmesi gerekir: “Çifte kırık ile atağa uğramaktan sakınıp, bloklama stratejisinin çok uygun olmadığını bilerek yarıştaki büyük avantajımı sonuna kadar zorlamalıyım.” Bu temel düşünce doğrultusunda 14/10 ve 8/4 hamleleri doğrudan ateş hattından çıkmayı sağlayan tutarlı hamleler ve 10 ya da 11 noktasında kırılmak Siyah açısından değil Beyaz açısından daha büyük bir risk. Kalan iki tane dört içinse 2 seçenek var; ancak zihnimiz net olduğu için kafa karışıklığı yaşamamamız lazım; çünkü 13/9(2) rakibi bloke etmeye dönük bir hamle ve şu anda buna ihtiyacımız yok. Üstelik şu aşamada 13/9(2) hamlesi blokaj anlamında bir değer olmaktan ziyade en yakın kapıya üç hane uzaklıkta tahliye edilmesi güç bir yükümlülük olarak omuza binecek. Plan, atak temelli bir yarış ise ve şu an atak yapacak rakip açıkları mevcut değilse ilave açıklara yol açabilecek yedeksiz 13 ve 9 kapıları yerine, 24 deki pulu sonuna kadar kaçmak daha tutarlı.

Örnek 3:

Beyaz 156 pip
Siyah 160 pip
Siyah 5-1 oynayacak
XGID=-aa-B-C-C-A-dD—cac-b–B-:0:0:1:51:0:0:1:0:10

OyunPlani-3

Aşina olduğumuz bir pozisyon ve 4 gibi yüksek noktalı bir kapının yapılmış olması 10/5, 6/5 hamlesi ile Siyaha rakibini bloke etmesi için önemli bir fırsat veriyor; ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi kendi planınızı sorgularken aynı şeyi rakip nezdinde de yapmanız gerekir. Rakip bar kapısına yatmış ve eğer pasif kalmayı tercih ederseniz kendiniz duvar arkasında kalacaksınız. Tavlanın çok önemli ilkelerinden biridir; başınız dertte iken vurmak. Şimdi tam zamanı ve bloke etme gibi stratejik bir düşünceye karşı daha baskın olan bu taktik kararı almak durumundasınız. Rakip bar kapısına kırarak yatmanın ve rakibi 18 pip geriye düşürmenin avantajı bir kenara, henüz oyun başında çoğu zaman kırma hamlesinin kapı almaktan daha kuvvetli olduğunu da daima hatırlamanız gerekir.

Atila Malçok, Sabri Büyüksoy

Facebookmail

1 thought on “Oyun Planı (1) Stratejik Düşüncenin Önemi”

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *