Bağlantıda kalma Bill Robertie’nin Modern Tavla kitabında bilgisayar yazılımlarının tavla oynarken göz önünde bulundurduğunu iddia ettiği; etkinlik, dayanıklılık ve bağımsızlık ile birlikte dört temel ilkeden biridir.
İyi bir bağlantı, tahta üzerindeki 15 tane pulun birbirlerine altı haneden fazla uzakta olmadığı pozisyonları ifade eder. Böylece oyunun başlarında pullar arasında kurulacak iyi bir bağlantı, bir anlamda oyunun ilerleyen aşamalarındaki sağlam bir bağlantıyı da garantiye alır. Şöyle ki; ardışık kapıların üzerindeki yedek pullar kolayca diğer ardışık kapıların yapılmasında kullanılabilir ve pullar geriden başlayarak güvenle eve doğru taşınabilir.
A.Oyun başlarında geri pulu ayırmanın arkasındaki temel düşünce bağlantıdır
Bağlantı sorunu başlangıç dizilişinde 2 tane pulun 24 noktasına konması ile başlar ve hemen hemen oyunun rakiple kontağın kesildiği veya kesilmek üzere olduğu son aşamalarına kadar çoğu zaman önemini korur. Nitekim gerideki iki pulu ordunun kalan kısmı ile irtibata geçirme, başlangıç hamlelerindeki geri pulları ayırma eyleminin arkasındaki en önemli faktördür.
Esneklik 3 çalışmamızda ayrıntılı incelediğimiz üzere duvar arkasında kalma tehlikesi belirdiği anda geri pulu ayırmak gerekir. Duvar, ören taraf için sağlam bir bağlantı, arkasında sıkışıp kalan için ciddi bir bağlantısızlık sorunudur.
Örnek 1:
Beyaz 157 pip
Siyah 159 pip
Siyah 4-2 oynayacak
XGID=-b-B–D-B—eE—-bbbb–B-:0:0:1:42:0:0:1:0:10
Beyazın 1-1 ile klasik açılışı, Siyahın 5-3 cevabı ve akabinde Beyazın 4-2 ile dört kapısını alışı. Siyah bu zar ile 4 kapısını alarak yanıt verebilir ve ev yapısı itibari ile durumu bir nebze eşitleyebilir. Fakat şu anda Siyahın en büyük problemi geri pullarının henüz oyun başında ordunun kalan kısmından izole olmuş olması. Siyah, geri pulu şimdi ayırmaz ise Beyaz ortanoktadaki yedeklerini 16 ve 17 noktalarına özgürce inerek Siyahın bu girişimini çok tehlikeli hale getirebilir. Bu nedenle Siyahın hem ortanokta ile kontak kurabilmesi hem de Beyazın dış sahadaki hareket kabiliyetini kısıtlayabilmesi açısından 24/22 hamlesi zorunlu tercih.
Bu durumda 13/9 ile dış sahaya inerek hem yığından kurtulması hem de yeni bir kapı yapıcı pul daha kazanarak oyununu daha esnek hale getirmesi doğru olacaktır.
B.Birbirinden kopuk adacıklar oluşturmaktan sakının
Giriş bölümünde de değindiğimiz gibi 15 pulun birbiri ile altı haneden daha az mesafede olması pulların geriden başlayarak güvenli şekilde tahliyesi için birbirleri için sıçrama basamağı olmalarını sağlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında özellikle geride yapılacak çok iş olduğunda bağlantı hayati öneme sahip bir mesele haline gelmektedir.
Örnek 2:
Beyaz 155 pip
Siyah 154 pip
Beyaz 6-4 oynayacak
XGID=-b-B-bE-B–aBAa–b-cB-b-bA:0:0:-1:64:0:0:1:0:10
Bu kez hamle sırası Beyazda ve 6-4 oynayacak. Gerçek oyunda Beyaz, büyük ihtimalle rakibinin barda olduğundan hareketle atak bölgesine destek vermek amacıyla 14/8, 11/7 hamlesi ile büyük bir hata yaptı. Oysa bu pozisyon Siyahın 12 noktasındaki ikinci bir açığına rağmen atak planı uygulamak için uygun değil. Birincisi Siyahın 5 kapısındaki çapası onu marstan koruyan önemli bir dayanak noktası. Beyaz diğer 2 kapıyı yapsa dahi Siyahı tamamen hapsedemez. İkincisi Beyaz, dört tane pulu geride iken kalan 11 pul ise kesintisiz bir bomdırman yapamaz.
Aslında pozisyonun atak için uygun olup olmaması kadar ve hatta ondan çok daha önemli olan ikinci faktör bu hamleden sonra pozisyonun aldığı şekil: Karşı tarafta birbiri ile irtibat halinde 11 tane pul ve tahtanın bu tarafında yalnız kalmış 4 tane pul. Derenin karşı kıyısına geçerken üzerine basılacak taşlardan bir tanesi eksik ve ıslanmak kaçınılmaz son. Bu pozisyon pullar arası bağlantının kesildiği ve bağlantının ne kadar önemli olduğunu gösteren en güzel örneklerden biri. Siyah oyuna girdiği anda Beyaz, gerideki pulları ile ileriye doğru, çift zarlar hariç birçok hamlesinde tehlikeli açıklar bırakmak zorunda kalacak.
Ana fikrin bağlantıda kalmak olduğu teşhisi konulunca çözüm kendiliğinden geliyor. Beyaz, Siyahın barda olmasının da avantajını kullanarak geriden başlayarak taşlarını ileriye doğru taşımak suretiyle 24/14 ile 14 noktasına çapa atarak 20 deki pullarının güvenli tahliyesi için ilk adımı atmalıdır. Böylece tahtanın her tarafına hakim olduğu ve pullarının biribiri ile bağlantıda olduğu bir yapı kazanır.
Analiz sonuçlarında da dikkat çektiği üzere 24 den başlamayan bir hareketin doğruya yaklaşma şansı yok. İkinci sırada yer alan 24/20, 24/18 hamlesi aslında Siyahın 6, 5 ve 1 lerini ikilemde bıraksa da durduk yere üçüncü açığı bırakarak Siyahın girerken kıran atışlarının sayısını artırarak insiyatifi rakibe bırakmanın bir manası yok. Kaldıkı oyundaki en kritik bağlantı noktası olan ortakapıyı kaybetmiş Beyaz için, ortakapı olmasa da onun 1 hane geridesindeki 14 noktasını alması stratejik öneme sahip.
Örnek 3:
Beyaz 158 pip
Siyah 178 pip
Siyah 5-4 oynayacak
XGID=—AbBBBB—c-c-Ab-cbCB—:0:0:1:54:0:0:1:0:10
Burada düz oyun mantığı 16/7 ile açığı güvenli yere taşımayı dikte ediyor; ancak bu hamleden sonra Siyahın gerideki 5 tane pulu ordunun kalan kısmı ile bağlantısını tamamen koparacak ve dış saha kontrolü tamamen Beyazın insiyatifine geçecek. 16/7 gerçekten güvenli bir hamle mi peki? Şu an için evet; ancak sonrası için hayır! Oyun esnasında birçok oyuncunun düştüğü hatadır bu: kısa dönemli güvenlik için uzun dönemde daha büyük tehditlerle karşı karşıya kalacağını görememek.
16 bir köprü ve sağlam bir konuşlanma noktası. Gerideki pulların güvenli tahliyesi için hayati öneme sahip. Bu nedenle 21/16 ile bu kapının alınması zorunlu bir tercih olmalı. Bu durumda 4 için iki alternatif kalıyor: 7/3 ya da 22/18
Ustalar tarafından “göründüğünden daha fazla” olarak tanımlanan sıralı dört kapı Siyahın sahip olduğu en önemli değerlerden biri ve onu bozarak içeride üçüncü bir kapıyı almak şu an için çok parlak bir fikir değil. Peki 22/18 ile iki tane açık bırakarak Beyazın oyun planlarını alt üst eden geri çapayı bozmak parlak bir fikir mi? Bu durumda Kent Goulding’in “B planınız ne?” sorusuna yanıt vermek durumundasınız. B planı çok daha önemli olan ve Beyazın iki adamını izole eden dörtlü bloğu kırmak. Bu hamleden sonra Siyah tüm kapılarda yedeksiz duruma düşecek. Kısaca sonraki turda 7 deki tek pul ile oyalanabileceği küçük bir zar atsa dahi ondan sonraki tur için 4 veya 6 atamadığı sürece 22 den hareket etme şansı olmayacak. Geriden değil önden başlayan her hamle önemli bağlantı sorunları ve ona bağlı riskler ortaya çıkaracak.
22/18 ile bırakacağı iki açık da vurulsa dahi Siyahın 4 deki çapası bir sigorta. Kırılmak, yedeksiz Siyah için bir oyalanma aracı. Beyazın ileriye doğru her hareketi Siyaha zaman kazandırırken 16 ve 21 in üzerinden atlayarak kalan 10 tane pulu güvenle eve taşımak Beyaz için hiç de kolay olmayacak.
Özetle Siyah, sahip olduğu dörtlü bloğu muhafaza ederek Beyaza bağlantı sorunu yaratırken, 21 ve 16 noktalarını koruyarak kendi bağlantısını devam ettirmeli. Geri kalanlar ikincil.
Atila Malçok, Sabri Büyüksoy