Hücum mu duvar mı çelişkisinde sıkça yapılan hatalardan biri de marsla kazanma ihtimalini artırma ümidiyle yapılan hamlelerin marsla kaybetme olasılığını daha fazla artırması. Bu durumda gereğinden fazla açık bırakarak ve dağılmayı göze alarak hücuma yönelmeyi iyi tartmak zorundayız. Hücum uğruna vazgeçtiğimiz şey duvar ise çok daha dikkatli olmak zorundayız.
Limitsiz oyunlarda marsın, tek oyunun yarı değerine sahip olduğunu biliyoruz. “O zaman iki birim mars kazanmak için bir birimlik oyundan vazgeçmek kabul edilebilir, daha fazla oyundan vazgeçmek kabul edilemez.” Diyebilir miyiz? İkiye bir şeklinde formüle edebileceğimiz bu ticaret oranı doğal bir sonuç; ancak bu analiz rakibin marsla kazanma yüzdesinin sabit kaldığı varsayımına dayanıyor. Mesele de zaten burada ortaya çıkıyor. Kendi mars yüzdesine fazla kaptıran oyuncu, rakibinin kazanacağı marsları gözden kaçırabiliyor.
Örnek 100:
Beyaz 162 pip
Siyah 143 pip
Siyah 5-1 oynayacak
XGID=–aa-BE-BA–eC-A-c-cb—A-:1:-1:1:51:0:0:3:0:10
Siyah kendini iki açığın cazibesine kaptırarak hücuma yöneldi. Ne uğruna? Oyunu kazanma şansını 6,8 oranında düşürmeyi göze alarak mars kazanma yüzdesini 6,7 artırmak uğruna. Bu rakamları canlı oyunda bilebilmek ya da tahmin edebilmek elbette çok zor ama etrafta beş tane açık bırakacak bir hamleyi tercih ediyorsanız bazı şeyleri sezebilmek çok zor değil.
Dikkat ederseniz hemen hemen bire bir değişim söz konusu. Bu da bize mars değerinin 1 olduğu “marsa git” skorunu çağrıştırıyor. Örneğin 11 lik bir maçta Crafword oynuyorsunuz ve 9-10 geridesiniz. Yani mars yaparsanız oyunu kazanıyorsunuz. Ayrıca rakibinizin mars kazanmasının değeri de yok… Bu skorda dahi hücum oynamak, bu kadar fahiş olmamakla beraber yine de hata. Pozisyon bu özel skorda hücum seçeneği için analiz edildiği zaman, oyun kazanma ihtimali yüzde 6,7 düşüp mars ihtimali ise sadece yüzde 6,3 artmış görülüyor. İşin ticareti açısından bakınca marsların değeri tek oyunların değeri kadarsa (ki bunu kısaca mars değeri 1 olarak ifade edebiliyoruz) o zaman 0,4 zararda oluyoruz. Bu da matematiksel olarak neden hücum etmememiz gerektiğini açıklıyor. Eğer hücumun bu durumda ufak bir hata olmasına stratejik bir anlam yüklemek isteseydik o zaman 8 gibi kıymetli bir kapıyı bozmanın makul olmayacağını rahatlıkla söyleyebilirdik. Aynı pozisyonda ve böyle bir skorda hücumu 8 ‘in üzerinde olabilecek bir yedek pulla yapıyor olsaydık ve bu pulu oraya ister 13 ‘den ister 6 ‘dan alarak koymuş olsaydık o zaman hücum kararı üstte çıkacaktı.
Rakamlardan bağımsız olarak temel taktik ilkeler doğrultusunda baktığımızda ise şunu görüyoruz: Söz konusu dağınık hücum hamlesinden sonra Beyazın 44, 33, 22, 42, 32, 11, 21, 52, 62 gibi oyunu çevirebilecek atışları olacak. Kestirmeden gidecek olursak atacağı on bir tane iki de hücumu çok rahat kesebilir ve güçlü bir karşı atak ya da duvar stratejisi uygulayabilir. Bu nedenle Siyahın sabırlı davranıp 15/9 ile rakibinin altı çıkışlarını tutan parçalı duvarı tercih etmesi gerekiyor.
Örnek 101:
Beyaz 139 pip
Siyah 153 pip
Siyah 5-2 oynayacak
XGID=-a–aBCBB-A-bC—cbbbbA-A-:0:0:1:52:0:0:3:0:10
Siyah geride güçlü bir bloğun arkasında sıkışmış vaziyette. Yarışta geride ve karşı duvar örebilme şansı var. Olay karşılıklı duvar savaşına dönerse kazanma umudu artabilir. Duvarı arkadan genişletme şansı zayıf. Bu yüzden öne doğru gitmek durumunda. Rakibin sekiz noktasındaki yedeği oldukça tehditkar ve açıklarından biri Siyahın duvarının tam sınırında. Bu mantık 6/4* ile kırmayı destekliyor. Nitekim ülkemizin en güçlü oyuncularından biri olan Cüneyt Argun Genç canlı oyunda kırmayı tercih etti.
Evet, başınız beladayken kırmak en iyi çözümlerden biri, özellikle de rakip duvarın sınırında kaçmaya ya da ileri çapa yapmaya hazırlanıyorsa. Fakat bu tehlikeyi savuşturmanın daha iyi bir yolu var. O da 24/22, 10/5 ile rakibin mars tehdidini ciddi ölçüde azaltıp daha sağlam bir yapıya kavuşmak. Aksi durumda 6/4* açık vuruşu ile Siyah, rakibinin çok güçlü bir blokaja sahip olduğu bu pozisyonda tahta üzerinde dördüncü açığını bırakacak. Bu, Beyazın 36 atışın 29 u ile girip kırması demek. 61 ve 62 ile bar kapısını bozarak yapacağı zorunlu hücum haricindeki kalan 25 atış oyunu direkt marsa götürebilir.
Son olarak Siyahın yarıştaki geriliği bir algı yanılması çünkü bu durum gerideki mobilitesi oldukça düşük iki puldan kaynaklanıyor. Önde olmasına rağmen zamanlaması daha iyi olan Beyaz, Siyah değil.
Örnek 102:
Beyaz 132 pip
Siyah 147 pip
Siyah 5-2 oynayacak
XGID=—aBBBBBa–cB—aBdcb—A:0:0:1:52:0:0:3:0:10
Siyah iki ile zorunlu giriş yaptıktan sonra beş oynamak için iki seçeneği var; ya 23/18 ile ateş hattından çıkıp beklemeye geçecek ya da 8/2* ile saldıracak.
Beyazın üç tane açığı, sekiz kapısını bozduktan sonra bile geriye kalan sağlam dörtlü blok ve kırılma durumunda Beyazın halen üç tane kapısının açık olması… Ciddi bir mars kokusu geliyor. Anlatmaya çalıştığımız şey tam da bu. Evet, bu hamle Siyahın marsla kazanma oranını yüzde 14,37 den 22,73 e kadar taşıyabiliyor ancak rakibin marsla kazanma yüzdesini çok daha fazla artırıyor.
Beyaz 33, 53, 63, 43 ile yani yedi atış ile çift kırığı bara koyabilir. Onun haricinde 62, 32, 11, 31 ve 21 ile yani 9 atış ile girip tek pulu kırarak oyunu lehine çevirebilir. Ve dokuz tane gelenin dışında ne atarsa atsın şu andakinden daha kötü olma şansı olamaz.
Oysa bar/18 den sonra Beyazın üç açığı birden toparlama şansı çok zayıf yani sonraki turda kuvvetli ihtimalle daha güçlü bir atak şansı zaten olacak. Buradaki -0,234 lük büyük hatanın yarısından fazlasının elbette küpün merkezde olmasından kaynaklı olduğunu bir kez hatırlamakta da fayda var.
Örnek 103:
Beyaz 155 pip
Siyah 120 pip
Siyah 3-1 oynayacak
XGID=aAaBBBBBA—c—bcAcAb-A–:1:-1:1:31:0:0:3:0:10
Yukarıdaki deneyimler, Siyahın toparlanması gerektiğini işaret ediyor. Aksi durumda beş tane savunmasız açık çok da idare edilebilir bir durum değil. Ama bu kez pozisyon farklı çünkü Beyazın hali hazırda barda bir tane pulu var ve ikinciyi göndermek o kadar riskli değil. 5/2* 2/1 den sonra Beyazın dört kapıya karşı iki pulu birden girerek oyuna dönmesi hayli zor.
Ya beş atıp kırarsa? Beyazın evinde dört tane kapı açık ve bu çok problem olacak gibi görünmüyor ve Siyah yedi ve sekiz kapısındaki yedeklerle hücumu rahat bir şekilde olmasa da sürdürebilir. Mars kazanma yüzdesini 36,32 den 52,97 çıkaran, rakibin mars kazanma yüzdesini yaklaşık yüzde 2,3 düşüren bir hamle. Ticaretin iyisi budur!
Beyazın kırığı olmasaydı, örneğin bardaki kırığı ortanoktada olsa ne olurdu? O zaman 23/20, 8/7 ile toparlanmamak büyük hata olurdu.
Atila Malçok, Sabri Büyüksoy
