Tavlada sahip olduğunuzun değerin ve gücün farkında olmanız, doğru pul ve küp oyunlarını bulmanızı kolaylaştıracaktır. Elbette en güçlü blokaj sıralı altı kapıdan oluşur. Rakip pul ile arasında bir hane boşluk bulunan beşli duvar ise altı kapılı blokajdan sonra en güçlü yapılanmalardan biridir. Rakibin oradan tek seferde kaçabilmesi 6-1 atması gerekir. Bu, 2/36 yani 1/18 ihtimalle gerçekleşebilir. Diğer türlü ise önce 1 atması, sonraki turda 6 atması gerekir ki çoğu zaman söz konusu 1 ya da 6, tahtanın diğer tarafında çok işe yarayan bir atış olarak karşımıza çıkar.
Örnek 59:
Beyaz 120 pip
Siyah 120 pip
Siyah katlama önerir. Kabul mü Pas mı?
XGID=–a-CBCBC—b—bb-ccB-b–:0:0:1:D:0:0:3:0:10
Beyaz, bir pul ve bir boşluk ile beşli blok arasında sıkışmış vaziyette. Karşısındaki tam blok olmasa da tama yakın bir işlev görüyor. Atış sırası Siyahta ve biz her yeni atışın yeni bir küp kararı olduğunu biliyoruz. Küp kararının teknik detaylarına girmek için henüz erken ama en azından yüzde 25 şansımız olan bir oyunda dört defa pas geçersek 4 puan kaybedeceğimizi, dört defa kabuk edersek 6 puan kaybedip 2 puan kazanarak netice de yine aynı 4 puanı kaybedeceğimizi biliyoruz. Yani yüzde 25 şansınızın olduğu durumda küpü kabul de etseniz pas da geçseniz kaybınız aynı. Bu yüzden yüzde 25, küpü kabul etmek için bir eşik noktası. Küpü kabul ederek yeniden katlama gücünü elimize geçirdiğimiz için bu rakam yüzde 20 lere kadar düşüyor. Bu durumda katlayan taraf için yüzde 75-80 aralığı ideal durumu yansıtır diyebiliriz.
Diyeceksiniz ki ama Siyahın kazanma olasılığı yüzde 66 civarında görünüyor, neden katlasın? Bu sorunun cevabı 66 nın yanındaki parantezin içinde saklı. Bu yüzde 66 nın 20 sinde marsla kazanma olasılığı var. Limitsiz oyunlarda marsın yarı değere (0,5) olduğunu bildiğimiz için yüzde 20 nin yarısı kadar daha ilave ederek 66+10=76 şeklinde yeter sayıya ulaşabiliriz. Hemen belirtelim bu çok kabaca yapılmış bir işlem ama fikir vermek açısından oldukça ideal.
Asıl vurgulamak istediğimiz boşluklu beşli bloğun Siyaha küpü kullanma gücünü veriyor olması. Hem de iki pulu henüz geride iken ve kısmen Beyazın blokajı altında iken. Burada elbette beşli blok üzerinde dengeli yayılmış yedek pullar da çok önemli bir güç. O pullardan birini alıp diğerinin üstüne koyduğunuzda Siyahın kapı yapıcı atışlarının sayısı düşeceği için pozisyon katlamaya uygun olmaktan çıkabilir ancak söz konusu yedeklerin üçünü birden alıp ortanoktaya koyduğunuzda pozisyon tekrar katla/kabul aşamasına geliyor. 21 pip geriye düşmesi elbette Siyaha müthiş bir zamanlama kazandırıyor ama bu zamanlamaya değer katan ve oyunu katlama gücünü veren ana unsur, boşluklu beşli bloğun ta kendisi.
Örnek 60:
Beyaz 118 pip
Siyah 110 pip
Beyaz 6-1 oynayacak
XGID=-b-BBBC-CA-A—–abdbbb-A-:0:0:-1:61:0:0:3:0:10
Duvar oyunlarında zamanlama her şey demek ve sık sık kırmaktansa kırılmak daha iyi seçenek olabiliyor. 6 oynamak için Beyazın önünde iki seçenek var. Ya gerideki pulu ile sıçrama hareketi yapıp zaman kazanmaya çalışacak ya da 8/2 den sonra devam ederek rakibin gelişme kaydetmesini durduracak.
Pozisyondaki tüm dengeler bıçak sırtında. Duvar oyunlarının temel karakteristiği genelde marjinal hamlelerden ziyade ortalamada en yüksek hisseyi kazanmak üzerinedir. Daha doğrusu biraz muhafazakar hamleleri sever. Öte yandan duvar oynayan bir oyuncunun bilmesi gereken en temel ilkelerden biri de “altıların ağaçta yetişmediğidir.”
Analiz sonuçlarında da görüldüğü gibi iki hamle arasında büyük bir fark yok. Hatta güven aralıklarına baktığınız zaman küçük bir çakışma göze çarpıyor. Bilindiği üzere tabloda yer alan hisse değerleri ortalama bir değer. Örneğin ilk hamlenin -0,119 olan hisse değeri ±0,010 bandında yer alıyor ve söz konusu aralıkta olduğuna, yüzde 95 oranında güvenebiliriz. Yani bu değer eXtreme Gammon’un istatistiksel tercihi olarak yüzde 95 güvenirlik ile -0,129 ile -0,109 aralığında bir yer yerlerde. Aynı şekilde ikinci hamlede aynı güvenirlik düzeyinde -0,146 ile -0,125 arasında bir yerde. Bu durumda pekala ikinci hamle örneğin -0,125 değerini aldığında birinci hamle -0,129 değerini alıyor da olabilir. Bu durumda ikinci hamlenin birinci hamleden daha iyi olabileceğine dair bir sinyal var. Bu çelişkiye güven aralığının yanında yer alan köşeli ayraç içindeki rakamlar yanıt veriyor. Buna göre ilk hamlenin en iyi hamle olma olasılığı yüzde 98,7. Bu da kanımızca tatmin edici bir değer.
O zaman neden 24/18 ve madem tercih 24/18 olacak, devamındaki hamle daha iyi çeşitlendirme sağlayan 6/5 neden değil? Her şeyden önce 24/18 den sonra Siyahın 11, 21, 41, 42, 22 gibi bitirici atışları olacak ama geriye kalanlarda yaşamak için bir şans olacak. Üstelik Siyahın atacağı altılar, üçler ve beşlerin çoğu Beyaza ciddi avantajlar sağlayabilecek. Yukarıda sıraladığımız joker atışlar haricindeki kırılmaların birçoğu belki de Beyazın zamanlama sorununa ilaç olacak.
Oysa kırma hamlesinden sonra Siyahın atacağı 11 tane birin tamamı ile 22 ve 62 dahil toplam 14 atış Beyaz için umutların tükenmesi anlamına gelebilecek. Elbette Siyahın gele atacağı 16 atışta önemli avantajlar yakalayabilir ama ya hep ya hiç mantığından ziyade zamanlama sorununa ağırlık vererek, boşluklu beşli bloğa güvenmek ve ortalamada en yüksek getiri sağlayacak hamleye ağırlık vermek gerekiyor. Ünlü ve özlü sözü bir kez daha hatırlatalım: Altılar ağaçta yetişmiyor.
24/18 den sonra daha iyi çeşitlendirme sağlayan 6/5 hamlesinin tercih edilmemesinin ana nedeni mars olma ihtimalini yüzde 17 den 24 e çıkarması. Bu kritik aşamada tahtanın iki tarafında birden savunmasız açıklar bırakmak doğru değil. Ünlü düsturu hatırlayalım: “Sıçrarken diğer tarafta yatmayın.”
Örnek 61:
Beyaz 139 pip
Siyah 110 pip
Siyah 2-1 oynayacak
XGID=–Ac-BDBBB–bB—a-cabba–:1:-1:1:21:0:0:3:0:10
Gerçek oyunda Siyah, sahip olduğu gücün farkında olmadığı için dokuz kapısını bozmayı tercih ederek büyük bir hata yaptı. Oysa rakibi boşluklu bloğun arkasında üç pul ile sıkışmış durumda ve oradan çıkabilmek için mucizeye ihtiyacı var. Oyun yüzde seksen ölçüde Siyahın ve Beyazın iki açıklı ev yapısından korkmasına gerek. Kapıları bozmadan oynanabilecek tek ve zorunlu iki 13/11. Bir içinse 6/5 yaparak yığını azaltarak esneklik kazanmak en ideal seçim.
Pozisyon analizinde dikkat çekici unsurlardan biri de kapı bozmak haricindeki oyunların hiçbirinin büyük hata içermemesi. O halde oyundaki ana değeri ve ana düşünceyi bulduktan sonra büyük hataların önüne çok rahat geçebileceğimizi bir kez daha hatırlamamız gerekiyor.
Boşluklu beşli blok o kadar güçlü ki Beyazın beş kapısı altıdaki yedekle kapatılmış olsa dahi Siyahın doğrudan atış bırakan 13/11 hamlesi hala doğru.
Örnek 62:
Beyaz 140 pip
Siyah 117 pip
Beyaz 5-1 oynayacak
XGID=-aaaBCDC—–B—bbccb-A–:1:-1:-1:51:0:0:3:0:10
Tavlanın usta isimlerinden Petko Kostadinov, Michi ile oynadığı oyunda 23/22, 6/1 i tercih etti. Açıkları kısmen toparladı ve durumunu sağlama aldı. Gerçekten öyle mi? Beyazın sahip olduğu boşluklu beşli blok oldukça güçlü ama sağlam değil. Yani sonraki turda 5 ya da 6 atmayı başaramaz ise duvarı çok büyük ihtimalle yıkmak zorunda kalacak. Evet, zamanlama bir kez daha bu pozisyonlarda ben her şeyim diyor.
Şu anda dörtlü blok arkasında sıkışmış Beyazın en acil ihtiyacı zamanlama. Bu yüzden Beyaz her koşulda 22/17 ile çıkmak zorunda. Kalan 1 ile de Siyaha sağlam bir hücum fırsatı vermemek için toparlanmak en akılcı yol.
Dikkat edin, Beyaz ilk turda 23/22, 6/1 yaparak durumu idare etse bile sonraki turda 24 deki pulu kaçamadığı ve 5 ya da 6 attığı her durumda ya 22 yi bozarak dışarı çıkacak ya da bloğu bozacak. Her iki durumda da berbat bir yapıya sahip olacak. İşin özü ya bloğu gözden çıkararak kaçmaya odaklanacak ya da bloğa yaslanarak kendisine zaman kazandırıp rakibinin zamanlamasını bozacak. Cevap net: Beyazın en önemli dayanağı sahip olduğu blok.
Atila Malçok, Sabri Büyüksoy
