WalterTrice 2009 yılında kendisine “Tavlada eski ile kıyaslanınca bugün ne değişti?” şeklinde sorulan sorulara yarı şaka “Yirmi yıl önce 6 ları sıklıkla 13/7 şeklinde oynardık; fakat şimdi çoğunlukla 24/18 şeklinde oynuyoruz” şeklinde yanıt veriyor. Atacağımız 6 lar hem iyi bir kaçış zarı hem iyi bir bağlantı zarıdır. Bugün özellikle oyunun giriş bölümlerinde 24/18 in baskın olmasının arkasında yatan düşünce ise 15 tane pulu birbiri ile direkt bağlantıya sokması ve sahip olunan gücü bölmeden bir araya getirmesidir. Öte yandan 13/7 ile girilecek bir duvar örme yarışından ziyade 24/18 ile rakibin bar kapısına şıçrayarak ileri çapa yapma mücadelesi daha az kayıplı daha çok kazanımlı bir savaş olacaktır. Kırılırsanız gerideki pulunuz yine geride kalır, kırılmazsanız güçlü bir ileri çapa yapma ya da tek pulu kaçma şansınız olur, kırıldığınızda kırarak dönmek için birçok atışınız olur ve rakibinizin bir pulunu daha geri göndererek yaptığınız hamle ile 18 pip daha kazanırsınız. Bu temel düşünce oyunun ilerleyen aşamalarında da çoğu zaman geçerliliğini korur.
Buradan kendi bar kapınıza yatmanın yanlış olduğu gibi bir sonuç çıkarılmamalıdır. Rakip bar kapısına sıçramak çoğu zaman doğrudur ve kendi bar kapınıza yatmak için geçerli ve özel nedenler olmalıdır. Örneğin; yarışta açık ara geri düştüğünüz durumlar çoğunlukla bir pulu daha geri göndermekten daha az çekinmeniz gereken durumlardır. Bu durumlarda zaten geride olduğunuz bir yarışta, yarışı unutup pozisyon almak için oynamanız daha uygun olacaktır.
C.Kendi bar kapınız out, rakibin bar kapısı in
Kendi bar kapınıza yatmanızı gerektirecek bu vb özel durumlar haricinde ise yukarıda da belirttiğimiz gibi tercih, çoğu zaman rakip bar kapısı yönünde olmaktadır. Şimdi aşağıdaki örnekler yardımıyla verdiğimiz teorik bilgileri test edelim.
Örnek 4:
Beyaz 155 pip
Siyah 163 pip
Siyah 6-1 oynayacak
XGID=-aa–BD-B—dE—c-d-b–B-:0:0:1:61:0:0:1:0:10
Siyahın 6-1 ile yapabileceği hamleleri tek tek inceleyelim:
13/6, bir yığını azaltırken 6 kapısında başka bir yığın yaratıyor ve her ne kadar güvenli bir hamle olsa da oyunun esneklik kazanması bakımından çok iyi bir hamle değil.
Bar kapısını almak kaş yaparken göz çıkarmak gibi. Kritik bir kapıyı yaparken başka bir kritik kapıyı bozmak çok akıllıca değil. 8 noktası, ortanoktadan sonra oyundaki en temel bağlantı noktalarından biri. Üstelik Beyazın geri pulları ile sıçramak için 6 ya belki de en çok ihtiyacının olduğu zamanlardan biri ve 8 noktasında açık bırakmak Beyaz için bir taşla iki kuş vurmak anlamına gelir. Zaten rakibin geri pullarını sizden önce ayırdığı durumlar sadece bar kapısı değil diğer kapılara yatmak için de çok uygun olmuyor; çünkü rakibin dış ve iç sahanızdaki kontrol gücü artıyor.
Bir diğer alternatif ise atağa dönük bir hamle ile Beyazın iki pulunu da kırmak: her şeyden önce iki pul gerideyken ve beş pul henüz ortanoktadayken kalan sekiz pul ile yani olmayan bombalar ile bombardımana başlamak çok da rasyonel bir hareket olmayacaktır. Atak için yeterli adam yokken bir tane pulu oyun başında dip noktaya koymak ise o pulun erken ölümü anlamına gelir. Artık, oyuna dönebilmesi için kırılması gerekir. Kırıldığında ise Siyahın çok zayıf olan atağı devam ettirme şansı hemen hemen yok olma aşamasına gelir. Aksi durumda da işe yarayabilmesi için üzerinin kapatılması gerekir ki bu da ikinci bir pulun daha erkenden ölmesi demektir. Öte yandan başarı şansı çok az olan bir atağa 8 gibi çok önemli bir kapıyı bozarak başlamak ise Dimyat’ a pirince giderken evdeki bulgurdan olmaya benzer. Analiz sonuçlarında da görüldüğü gibi iki kırığa rağmen oyun kazanma olasılığı birinci sıradaki hamleye göre yüzde 2,9 azalırken mars kazanma yüzdesi yapılan onca fedakarlığa rağmen sadece yüzde 2,4 artıyor.
Oysa Siyahın en önemli ihtiyacı geri pulları ile ortanokta arasındaki bağlantıyı çok geç kalmadan kurmak. Hem Beyaz atak bölgesinde kalabalıklaşmadan hem de duvar örmeye yatkın yapısı sıkıntı yaratmaya başlamadan önce rakibin bar kapısına sıçramanın tam da zamanı. 24/18 den sonra 1 için iki alternatif kalıyor: 6/5 ya da 24/23. 24/23 sonrası 5 ile kırılmazsa şayet 18 deki pulu güvenle 13 e kaçmak, 8 noktasını yedeklemek gibi yapılabilecek iyi şeyler varken 18 noktasını almak için de 5 e ihtiyaç duyar hale gelmek ve ikilemde kalmak, 6 ile rakip bar kapısını alma gibi güzel bir şans varken 6 ile ne yapacağını şaşıran bir duruma düşmek gereksiz olacak. Özetle 5 leri ikilemde bırakıp, iyi 6 ları öldüren bir hamleden ziyade 6/5 ile yığını azaltıp bir kapı yapıcıyı daha aktif hale getirerek esnek bir yapıya kavuşmak daha makul olacaktır.
Siyahın yarışta 8 pip geri olması bazı okuyucuların aklına “geride iken 13/7 olması gerekmiyor muydu?” sorusunu getirebilir: Birincisi 8 pip geri olmak, açık ara geride olmak tabiri ile örtüşmüyor, ikincisi Beyazın geri pullarını ayırmış olması baskın şekilde 13/7 hamlesinin başarı şansını düşürüyor. Peki, Beyazın 23 deki (Siyaha göre 2) pulunu tekrar 24 e koysaydık ve Siyah 6-2 oynayacak olsa 7 pip geride olmak 13/7 hamlesini haklı çıkarır mıydı? Yanıt hayır; çünkü oyun başında 7 pip üçüncü bir pulu daha geri göndermeyi göze alacak kadar büyük bir fark değil. Buna mukabil 24/18 ile geride kalmamayı da tolore edecek kadar asgari düzeyde eşitlik sağlamıyor. Bu nedenle Siyah, 13/7 ile değil ama 13/5 ile pozisyon almaya yönelik bir hamleyi tercih edebilirdi.
Örnek 5:
Beyaz 162 pip
Siyah 167 pip
Siyah 6-2 oynayacak
XGID=-b—-E-C—cEaa-c-e—-B-:0:0:1:62:0:0:1:0:10
Klasik 6-2 açılışı 24/18, 13/11 şeklinde; ancak bu kez 24/18 ile rakibin bar kapısına sıçramak insanı tedirgin ediyor. Rakip 3-2 ile agresif bir açılış yaptı ve kırılacağını bile bile rakibin bar kapısına yatmanın ne mantığı var? Her şeyden önce yarış henüz yeni başladı ve pip sayısı itibari ile başa baş denilebilir. 13/7 ile kendi bar kapısını tercih ederek 13/11 ile desteklemesi büyük hata değil; ancak kırılma durumunda üçüncü bir pulun geri gitmesi ve bir anda açık ara geri düşmek çok da istenen bir durum değil.
Aslında rakip dış sahaya sıçrama hareketi bir şekilde ikilem yaratıyor. Bir paradoks gibi görünebilir ama özellikle kırılmanın kaçınılmaz ya da kuvvetli ihtimal olduğu pozisyonlarda rakip, dış sahada ne kadar yayılmış ise ve sizi vurma olasılığı ne kadar fazla ise sıçrama hareketi ile yarattığınız ikilem çoğu zaman o kadar güçlü ve sıçramanın maliyeti o kadar az oluyor. Nitekim Siyahın 24/18 hamlesinden sonra yukarıdaki pozisyon rakibin 1, 3, 4 ve 6 larını vurma yönünde baskı altına alıyor. Örneğin 31, 51, 61, 63, 53, 42 vb birçok zarla içeride 5 ve 4 gibi daha kritik kapıları almak dururken bar kapısını almak durumunda kalacak. Çok büyük olasılıkla 6 daki yığın ve 24 deki iki pul hareketsiz kalırken dış sahasında en fazla yedeksiz 7 ve 8 kapıları ve ona eşlik eden 6 daki kule ile baş başa kalacak. 6 ile kırmayı tercih ederse de oyun başında ortanoktayı çıplak bırakacak. Siyah için ise 6 haricindeki tüm kapılar açıkken oyuna dönmek zor olmayacak. Özetle iyi şeyler yapamadığınızda rakibin de iyi şeyle yapma fırsatını elinden almak ve iyi bir bağlantı için mücadele etmek gerekiyor. Çok büyük ihtimalle kırılma pahasına da olsa.
Örnek 6:
Beyaz 163 pip
Siyah 160 pip
Beyaz 6-5 oynayacak
XGID=-b—BC-CA–eD—abcb–AA-:0:0:-1:65:0:0:1:0:10
Pozisyon 2013 Las Vegas Açıkta Mochy ve Dorn Bishop arasındaki maçtan. Beyaz (Dorn Bishop) 13/8, 13/7 oynamayı tercih etti. Böylece 8 kapısını alarak rakibinin hem 6 çıkışını kesti hem dörtlü bir bloğa sahip oldu hem de 6 daki ile birlikte iki tane yedek pulu oldu. 13/8 ile dörtlü bloğun oluşturulması zorunlu bir hamle; ancak 13/7 ile bir kapı yapıcı daha inmenin getirisi tartışmalı. İkinci yedeğin hem atak anlamında hem de duvarı öne doğru genişletme anlamında elbette katkısı olacak ama karşı tarafta sıkışıp kalmayı tolore edecek kadar değil. Üstelik bu pozisyon duvarı öne doğru değil, arkaya doğru genişletmenin daha makbul olabileceği pozisyonlardan biri ve aslında 13/7 ile duvarın önemli bir tuğlası israf ediliyor. Diğer taraftan Siyahın yapacağı herhangi bir çapa 7 deki pulun kullanım alanını kısıtlayarak verimsiz hale getirecek.
Beyazın da Siyahın da birinci önceliği geri pullarını diğerleri ile irtibata geçirmek yani bir an önce kaçmak. Beyaz, 13/8 hamlesi ile Siyahı blokaj arkasında bırakarak çok önemli bir adımı attı zaten. Aynı şey kendi başına gelmeden ilk adımı atmak zorunda. 24/18 den sonra çok sayıda atış ile kırılabilir; o atışların birçoğu hem içeride 4 kapısını alan zarlar hem de gerideki pulları kaçmaya yarayan zarlar. En kötü şartta Siyah bar kapısını yaparak kırsa dahi tekrar 1 noktasına girmek için 11 atışı -ki 21 çapayı bir hane öne taşımasını sağlayacak- 32 ve 43 ile çapa yaparak dönmek için 4 atışı daha olacak. Totalde ise 32/36 ihtimalle oyuna dönecek. İki açık bırakarak dönse dahi Beyazın geri pullarını kaçma zorunluluğu topyekün hücuma geçmesini engelleyecek. Bu süreçte Siyah hızla öne doğru yığılırken ve zamanla sorunu ile yüzleşirken Beyaz, çok büyük ihtimalle birkaç tur içinde toparlanıp yoluna devam edecek. Özetle ilk bakışta rakip bar kapısına sıçrama düşüncesi ürkütücü görünse de gerçek, göründüğü gibi değil.
Örnek 7:
Beyaz 138 pip
Siyah 161 pip
Siyah 6-3 oynayacak
XGID=-b–B-D-B—bE—c-db-b-B-:0:0:1:63:0:0:1:0:10
Bu kez Siyah 23 pip geride. Yarışta epey geride kaldı ve artık yarışı unutup pozisyon almak için oynaması daha akılcı olacak. Bunun için de ortanoktadaki yığını azaltarak iki pulu aşağı inmesi yani kendi bar kapısına yatması yukarıdaki örneklerde olduğu kadar riskli değil. En fazla kırılacak ve bir pulunu daha geri göndererek biraz daha geriye düşecek. Kırılmazsa şayet geride olmayı bir avantaja dönüştürerek Beyazı bloke etme savaşında önemli bir kazanım elde edecek. Kaldı ki en iyi hamleyi seçerek kendi bar kapısına yattıktan sonra dahi yüzde 48 e yakın hisse kaybetmiş Siyah için ilave kayıp çok büyük olmayacak; ancak hamlenin başarılı olması durumunda ilave kazanç çok fazla olacak.
Örnek 6 dan farklı olarak rakibin iki değil üç tane iç kapısı, atak bölgesinde 11 tane pulu var. 24/18, 13/10 dan sonra kırılması durumunda oyuna hemen dönememe ihtimali artık 4/36 değil 9/36 yani yüzde 25. Bütün bunlar Siyahın kazanma olasılığını ilk sıradaki hamleye göre yüzde 2 civarında düşürürken rakibin marsla kazanma ihtimalini yüzde 25 den 33 e çıkarmasına yetiyor.
Atila Malçok, Sabri Büyüksoy
Merhaba,
Örnek altıda ben hala beyazın rakip bara çıkmasının değil kendi barına oynamasının daha iyi olacağınmı düşünüyorum
rakibin barına çıkarak siyahın saldırılarına çok açık bir hale glmiyor mu beyaz ?
siyah 6 atıp kırdıktan sonra kazandığı pozisyon ile birçok atış ile tekrar beyazı kırabilecek veya etkili bir duvar sağlayacak
beyaz gereksiz yere kendini vurdurmuş olmuyor mu?
Şimdiden teşekkürler 🙂
Sorunuz için teşekkürler Berkay Bey.
Her bir zarda bir şeyi başarmak ve bu şey ile rakibin gelişiminden ilerde olmak prensiplerini bu tip orta oyun pozisyonları için düşünmemiz gerekir. Şimdi 5 ‘i oynamak basit ama düşünce antremanı açısından yine de üzerinde durabiliriz. 13/8 oynayarak neler kazanıyoruz bir bakalım:
1) 4 kapılı ardışık duvar elde ediyoruz ve bu iyi bir yatırım,
2) Ayrık iki Siyah pulun kaçmasını ve kaçarken de Beyaz’ın açığını kırmasını engelliyoruz, böylece yarış oyun planında geri düşme ihtimalimizi azaltıyoruz,
3) Beyaz’ın kendi kale sahasında Siyah’tan ilerde bir varlık sahibi olmasını sağlıyoruz. Yani duvara karşı duvar oyun planına devreye girerse avantajlıyız.
Bu kesin hamleyi yapınca düşünce sürecimize şu gözlemleri yaparak devam edebiliriz:
1) Beyaz 11 piplik iki zarı oynayınca yarışta 149’a karşı 163 önde olacak. Acaba şu anda yarışa yönelik hamle yapabilir miyiz?
2) Siyah’ın gerideki pulları ayrık Beyaz’ınkiler ise daha ayrılmamış. Acaba bu sorunumuzu da böylece giderip o kulvarda hatta biraz daha öne geçerek daha iyi bir çapayı da hedefleyebilir miyiz?
Bu iki sorunun cevabı bize 24/18 ‘i işaret eder. Ancak burada da vuran çok sayıda zar olduğunu farkedip hem psikolojik hem de taktik olarak duraklama yaşayabiliriz. Vuran tek zar rakamlarına baktığımız zaman bu sorunun bizim düşündüğümüz kadar da büyük olmadığını farkederiz. Vuran 3 rakamdan (6, 2 ve 1) iki tanesinin (2 ve 1) Siyah’ın gerideki pulları ile duvarın dibine yanaşmak için gerekli olduğunu görürüz. Böylece 18 ‘e çıkmak düşündüğümüzden daha az risklidir.
Bir de sıra Siyah’a geçince oluşacak tehditlere bakmak gerekir. 24/18 bar çıkışı ile Siyah’ın 9, 8 ve 6 ‘daki yedekleriyle içeriye yapacağı bazı kapıları da içeriye kapı yaparak değil dışarıda gevşek bir vurul yaparak kullanmak zorunda kalacağını da gözlemleyebiliriz. 6-2 ve 6-6 dışındaki 6 ‘lı zarlar Siyah’ı böyle bir durumda bırakacaktır. Üstelik 6-2 ‘nın Siyah’ın bir pulunu arkadan duvarı aşarak kullanabileceğini de gördüğümüz zaman 24/18 göründüğünden daha da kuvvetli hale gelir.
Siyah 6-2 atsa ve kırsa, Beyaz da bardan giriş yapsa iki tarafın durumu neredeyse eşit sayılır. Bu gözlem de tipik kötü senaryoların çok da kötü olmadığını gösterir.
Ancak en önemli gözlemlerden biri de Siyah’ın vuramayacağı ve Beyaz’ın 18 ‘e çapa atacağı durumların ne kadar karlı olduğunu farketmektir.
Özetle riskler çok büyük değil iken, ilerde 4’lü blok alınmışken, geride pulları ayırmak ve en kötü ihtimalle eşit gibi bir duruma düşmeyi göze almak ve iyi senaryolarda çapa alabilmek gibi kavramlar bize eğer düşünce sürecimizde tembellik yapmadıysak 24/18 ‘i oynatacaktır.
Bu yorumu biraz detaylı yaptım, inşallah faydalı olmuştur. Sanmayın ki her soruya bu kadar detayda cevap verebilirim 🙂
İyi oyunlar,
Sabri