Daha önce de belirttiğimiz gibi bir kapıyı yapmanın en hızlı o kapıya yatmaktır. Aksi durumda her seferinde açık vermemek için kapı yapan sınırlı sayıda zarı beklemek sizi aşırı emniyetli oyuna itecektir. Sonucun ise önceki bölümde değindiğimiz gibi belli noktalarda yığılmış, hantal ve kısır bir oyun kurgusu olması kaçınılmazdır.
Üretken ve esnek bir yapı kazanmak için her ihtiyaç duyduğunuz anda çift ya da kapı yapan zar atamayacağınıza göre almak istediğiniz noktalara açık bırakarak yatma riskine girmek zorundasınız. Yatarak bir taraftan yığınların yükünü azaltırken diğer taraftan yedek pulları daha etkili kullanabilecek duruma gelirsiniz ve şayet kırılmazsanız, oyun istediğiniz kapıyı almak için sadece bir tur beklemeniz gereken bir yapıya indirgenir.
Yatmak özünde agresif bir eylemdir. Bu nedenle Magriel Kriterleri başlığı altındaki açıklamalarımız oyunun birçok aşamasında yatma kararını verirken size önemli ölçüde yol gösterecektir. Yine oyunun son bölümleri ile ilgili yatma kararlarını Ablukaya Alma (1 ve 2) yazılarımızda etraflıca inceledik. Bu bölümü oyunun giriş ve orta kısımlarındaki yatma eylemine ayıracağız. Bu çerçevede aşağıdaki kriterler önemli ölçüde yol gösterecektir:
C.Yatma kararındaki en önemli etken yarışta ne durumda olduğunuzdur
Eğer yarışta belirgin şekilde gerideyseniz yattığınızda vurulmaktan korkmak için daha az nedeniniz var demektir. Önde olduğunuz bir yarışta ise genel olarak gerideki pulları kaçmaya çalışmak daha doğru bir girişim olabilir.
Örnek 6:
Beyaz 147 pip
Siyah 160 pip
Siyah 5-1 oynayacak
XGID=-b—-EBB—cD—c-e–b-B-:0:0:1:51:0:0:1:0:10
Siyah 61 ile bar kapısını aldıktan sonra Beyaz 55 ile 3 kapısını aldı ve şimdi Siyah 51 oynayacak. Açılış hamlesi olarak 24/23, 13/8 çoğu zaman ilk tercih olsa da burada büyük bir hata oluyor. Peki, neden? Öncelikle Beyaz, 55 oynadıktan sonra yarışta 13 pip fark attı ve Siyah, 51 oynadıktan sonra bile geride olmaya devam edecek. Bu nedenle geride olduğu bir yarışta geride kalmasında ve vurularak biraz daha geriye düşmesinde eskisi kadar sakınca yok.
Yarışta önde olmak her tavla oyuncusu için bir ilaç ise bu ilacın yan etkilerinden biri de zamanlamayı azaltmasıdır. Yani Beyaz, gerideki pulları harekete geçiremediği sürece dışarıda kalan az sayıda pulu ve 6 kapısındaki yığın ile birkaç tur sonra kendini dağınık bir yapının içinde bulabilir. Bu yapı ile Beyazın Siyahı bloke edebilme olasılığı zayıf. 6 daki yığın ile yapabileceği en iyi şeylerden biri Siyaha saldırmak. 24/23 ile gerideki pulu ayırmak ise Beyazın bu dertlerinin çaresi olabilir. Özellikle 5 içeren birçok zarda Beyaz, dağılmak yerine 6 daki yığını harekete geçirerek daha etkin bir oyun oynama şansı ile Siyahı dağıtabilir. İlave olarak atak bölgesinde 10 tane askerinin olması bu girişimi destekleyen en önemli faktörlerden biri. Bu nedenlerden ötürü en doğru hareket 13/8 ile bir pulu aşağı inmesi ve 6/5 ile yatması olacaktır.
Beyaz kendi 3 kapısını 55 ile değil de 53 ile almış olsa idi hem 6 kapısındaki yığın sorunu, hem zamanlama sorunu olmayacaktı hem de atak bölgesinde sadece 9 tane pulu olacaktı. Böyle bir durumda ise 24/23 ile gerideki pulu ayırmak hata olmayacaktı.
D.Çok önemli diğer etken ise izlenen oyun planını tespit etmektir
Eğer rakibiniz sizi bloke etme yoluna gidiyor ise sıkışmadan gerideki pulu ayırmak doğru olabilir. Aksine biraz dağınık, biraz yığılı bir yapıda; ancak atak bölgesinde kalabalık ise geri pulu ayırmak, yığınları harekete geçirmesi ve toparlanması için rakibin ekmeğine yağ sürmek anlamına gelebilir. Örneklere geçmeden önce oyun planına vurgu yapan önemli bir kavramı açıklamak istiyoruz.
Atak bölgesindeki asker sayısı: Atak bölgesinde (Zone) başlangıçtaki 8 pul (8 noktasında 3 tane, 6 noktasında 5 tane) çok büyük tehdit sayılamaz; ancak rakip açılışta bir pulu daha ortanoktadan inerek asker sayısını 9 a çıkardığında geri pulları ayırma konusunda daha dikkatli olmak gerekirken, asker sayısını 10 ve üzerine çıkardığında iki kez düşünmek gerekir.
Örnek 7:
Beyaz 146 pip
Siyah 148 pip
Siyah 5-1 oynayacak
XGID=-b–B-DCA—bC–bc-d–b-B-:0:0:1:51:0:0:1:0:10
Beyaz kendi üç kapısını almış ve 3 ten itibaren geriye doğru bir duvar örebilmesi için arada boş olan üç kapıyı doldurması lazım. 9 noktasından başlarsa da aynı durum geçerli; çünkü 9 ve 3 aynı duvarın parçası olamazlar. Bir tanesi fazla geliyor. Özetle Beyazın atak bölgesindeki 11 tane askeri ve boşluk bırakan kapıları ile duvar örmeye yatkın olmayan yapısı, atağa dönük bir planının daha etkili olacağını söylüyor. Oynanabilecek alternatif 1 ler varken 24/23 yaparak Beyaza beklediği fırsatı vermek yanlış olur.
Yatmadan ve doğal yoldan alma imkanı var mı? Siyah 13/8 ile 8 kapısını aldıktan sonra 5 kapısını da alarak aradaki boşluğu doldurabilirse bir anda 5 li bir bloğa sahip olarak büyük bir kazanım sağlayacak. Peki, 5 kapısını doğal yollardan alabilir mi? Yani bir sonraki turda 3-1, 1-1 vb zarlar atarak bu kapıyı yapabilir mi? Bu ihtimal zayıf ve 24/23 ün haricindeki 1 in oynanma şekline bağlı olarak daha da zayıflayabilir. Bu nedenle kritik 5 kapısını yapmanın en pratik yolu o kapıya yatmak.
Kırılma durumunda geri dönüş olanakları: 148-146 pip şeklinde yarışın aşağı yukarı başa baş gittiğini varsayacak olursak, Beyazın atağa dönük yapılanması ve 5 kapısının alınması durumundaki büyük kazanımlar Siyahın 6/5 ile yatması yönünde sinyal veriyor. Eğer Siyah kırılırsa, girerken kırmak için oldukça yeterli fırsatları olacak ve 5 kapısını almak için yeniden mücadele edecek yeterince adamı var. Aksi durumda ise gerideki 3 pulu ile ileri çapa yapmak için başka bir şansı daha olacak.
Bazı okuyucuların aklına “Atağa maruz kalmaktan çekiniyorsak 5 e yatma ile 24/23 yaparak geride açık verme arasında ne fark var?” sorusu gelebilir. 1 noktasındaki çapa içlerinde belki de en kullanışsız olanı ve bu haline rağmen yine de bir çapa ve şu an için önemli bir emniyet unsuru. Asıl çok önemli husus ise Beyaz için nispeten kullanışsız durumda olan 5 leri 1 deki çapayı bozarak kullanışlı hale getirmemek.
Beyazın 3 deki kapısını 5 e kaydırdığımızda ise 24/23, 13/8 hamlesi yukarıdaki örnekte -0,158 hisse kaybı yaratan büyük hata kategorisinde iken -0,014 gibi kabul edilebilir sınırlar içinde kalan küçük bir hata olarak karşımıza çıkıyor. Bunun sebebi Beyazın evinin duvar örme stratejisine daha yatkın hale gelmesi ve bu sayede oyunu küçük bir farkla da olsa kendi lehine çevirmiş olması. Beyaz böyle bir durumda bar kapısını yaparak bir anda 5 li bir blokaj yapabileceği gibi, duvarı 4 noktasından başlayarak içeri doğru genişletme imkanına da sahip. Duvar arkasında sıkışma tehlikesine karşı da 24/23 ile geri pulu ayırmak kabul edilebilir bir hamle oluyor.
Tek pula karşı atak, birden fazlası için duvar: Tavlanın klişe kurallarından biridir; rakibin birden fazla için bloke etme planı, geride kalan tek pulu için atak planı uygulamak. Arkasındaki mantık ise tek pulu bloke etmeye çalışmanın çoğu zaman hayal kırıklığı ile sonuçlanan boş bir uğraş durumuna düşmesidir. Yukarıdaki örnekte 6/5 ile yatma hamlesini kuvvetli şekilde birinci plana koyan nedenlerden biri de hamlenin başarılı olması durumunda Beyazın iki pulunu birden bloke edecek olması. Nitekim Beyazın 24 deki pullarından birini 13 noktasına koyduğumuzda pozisyonun kimyası her ne kadar değişse de Siyah açısından yarışta 13 pip geri olmanın, yatma hamlesini daha baskın hale getirmesi gerekirken, 24/23 hamlesinin referans pozisyona göre -0,158 lik bir hisse kaybından ziyade -0,090 lık bir hisse kaybı yaratarak hata içeriğinin azalmasının en önemli sebeplerinden biri tek pulu bloke etme girişiminin, yatma hamlesinin gücünü azaltıcı etkisi.
E.Sonraki turda kapatma ümidi ile bir kapıya yatmak bağlayıcı bir hamledir
Çünkü sonraki zar söz konusu açığı kapatmaya rezerve edilmiş demektir. Eğer tahtanın diğer taraflarında yapmanız gereken başka işler varsa yatmak başınızı ağrıtabilir. Burada Magriel’ in kendi evinizde yatarken, aynı zamanda rakip tarafındaki geri pulları ayırmayın öğüdünü hatırlamakta da fayda var. Öte yandan rakibinizin sizden önce yatarak kendini bağladığı anlar sizin de yatmanız için en uygun zamanlardan biri olabilir. Bu tarz durumlarda rakibinizi bir de ikilemde bırakabiliyorsanız yatmak çok daha etkili ve güvenilir olacaktır.
Örnek 8:
Beyaz 148 pip
Siyah 163 pip
Siyah 3-2 oynayacak
XGID=-b—-E-CA–cD—c-dab–B-:0:0:1:32:0:0:1:0:10
Beyaz kendi 5 kapısına yatarak kendisini bağladı ve sonraki turda atacağı 1, 3 veya toplamı 8 yapan zarlar ile 5 kapısını almak öncelikli hedefi. Rakibinin meşgul olduğu bu an, Siyahın yığınlarını bozarak daha esnek ve üretken bir yapı kazanması için kaçırılmaz bir fırsat. 13/10 ile ortakapıyı hafiflettikten sonra, olduğu gibi duran 6 kapısındaki yığını da azaltarak bir pulu 6/4 ile 4 noktasına bırakması sonraki tur için büyük ilerleme anlamına gelecek. Siyahın bu hamlesi Beyazın başta 3 leri olmak üzere birçok atışını ikilemde bırakacak. Attığı 3 lerin çoğunda 5 kapısını alarak sağlam bir konum kazanmak yerine 4 deki Siyahı kırarak Siyahın ilerlemesinin önüne geçmek durumunda kalacak. Siyah için ise bu durum, 5 kapısındaki Beyazı kırmak ve yapılanmasını durdurmak için bir fırsatlar zinciri olacak.
Beyazın atak bölgesinde 10 tane pulu var ve Siyahın 24/22 yaparak Beyazın nispeten zayıf olan 2 ve 5 lerini hatta 4 lerini atak için mükemmel duruma getirmesi büyük hata olur.
F.Başınız dertte iken kırın
Bu, tavlanın temel düsturlarından biridir ve kırarak yatmak, yatmanın nispeten güvenli yollarından biridir. Usta oyuncu Marty Storer in yarı şaka “Daima kırın” öğüdünü hep hatırlayın.
Örnek 9:
Beyaz 131 pip
Siyah 130 pip
Siyah 3-1 oynayacak
XGID=–a–BEBB—bC–acccbA—-:0:0:1:31:0:0:1:0:10
Siyah, Beyaza hiç dokunmadan yarışarak yani oyunu kaçağa bağlayarak kazanma şansını zorlayabilir. Ne de olsa dörtlü bloku önemli bir değer. Ortanoktadan 13/10 ile bir pul inip, 6/5 ile de yığını azaltıp biraz daha esnek ve etkin bir yapı oluşturabilir; ancak bu korkak karardan önce tahtaya dikkatle bakması ve başına gelebilecekleri iyi okuması lazım. Beyazın 17, 18 ve 19 daki pulları bir çığ gibi Siyahın üzerine düşmeyi bekliyor. Tehlike büyük ve Beyazı durdurmanın tek yolu kırarak oyalamak. Bu sayede Beyazın zarının yarı kısmını öldürüp kapı alarak kırmasını önleyeceği gibi onu, açık vuruş yapmaya zorlayacak. Beyazın 16 daki açığı ve girerken ya da içeride kırarken bırakacağı açık, Siyah için marsa kadar giden fırsatlar doğurabilecek kapasitede. Kısaca 6/2* ile yığını azaltarak yedek pulu oyuna sokan hamle aynı zamanda müthiş bir atağın da başlangıcı olmaya aday.
G.Zamanlama baskısı yatmanın önüne geçebilir
Oyunun başlangıç kısımları geçildikten sonra yukarıda anlattıklarımızın aksine rakibin atak bölgesinde çok sayıda askeri de olsa, yapısı atak için uygun olsa da geri pulu ayırmak öne çıkabilir. Oyun başındaki 167 piplik hareket dağarcığının 48 pipinin yani kabaca üçte birinin gerideki pullardan geldiğini, dolayısıyla uygun bir zamanlama ile oyuna devam edebilmenin ön koşullarından birinin gerideki pulları harekete geçirmek olduğunu unutmayınız. Bu nedenle rakibin atak bölgesinde 10 pulu var, saldırı pozisyonunda vb birçok kriter geri pulların artık harekete geçirilmesi gerektiği durumlarda fazlasıyla esneyebilir ya da anlamını yitirebilir. Artık en önemli meselelerden biri zamanlama olmaya başlar. Şimdi bu çerçevede aşağıdaki örneğe bakalım.
Örnek 10:
Beyaz 134 pip
Siyah 125 pip
Siyah 4-1 oynayacak
XGID=—CbBDB–B-a—ad-e-b–B-:1:-1:1:41:0:0:1:0:10
Siyah 4-1 oynayacak ve Beyazın atak bölgesinde 12 tane pulu var. Beyaz, yarışta geride ve marstan koruyan sağlam bir çapası var. Bütün bunlar oyunun başlangıç aşamasında olsa idi Siyahın gerideki pulunu ayırmaması için yeterli nedenler olurdu; çünkü Beyaz bir saniye bile düşünmeden oldukça yeterli sayıda adamı ile başarılı bir atağı başlatabilirdi ve şu anda da başlatacak zaten.
Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi başlangıç aşamasından sonra gerideki 48 piplik manevra potansiyeli bir şekilde harekete geçmek zorunda. Aksi durumda Beyazın aynı zamanda bloke etmeye yatkın yapısı sıkıntı yaratabilir. 2 Kapısını almayı aklınızdan bile geçirmeyin. Siyahın birinci önceliği kendi tarafındaki mevcut yapıyı bozmadan oynayabileceği zamanı kazanması. Bunun içinde 24/20 bir nevi zorunlu hamle ve içinde 24/20 olmayan bir alternatifin doğruya yaklaşması bile mümkün değil. 24/20 yi takip eden hamle ise pul dağılımını daha efektif ve dengeli hale getiren 6/5 olmalıdır.
Yukarıda sıraladığımız kriterler daha önce de belirttiğimiz gibi birlikte dikkate alınmalıdır ve yatmayı teşvik edici etkiler ya da yatmanın etkisini azaltıcı etkiler olarak yorumlanmalıdır. Örneğin “rakibin geride tek pulu varsa bu durum yatarak kapı alma riskine girmenin getirisini azaltıcı yönde etki yapar” şeklinde yorumlanmalıdır. Tek pul varsa yatılmamalıdır şeklindeki katı yorumlar diğer faktörleri gözden kaçırmanıza neden olacaktır.
Atila Malçok, Sabri Büyüksoy
Bu başarılı yazı serisi için sizleri gönülden tebrik ederim. Verdiğiniz emekle önemli bir boşluğu dolduruyorsunuz. Devamının gelmesi dileğiyle…
Cüneyt hocam ( camiada tanıdığım herkes gıyabınızda Cüneyt Hoca dediği için ben de diyorum yanlışım varsa düzeltin lütfen) iyi dilekleriniz için teşekkür ederiz.
Sanırım en çok ihtiyaç duyduğumuz şeylerden biri de bu oyunu sizin gibi üst düzeyde oynayan insanların görüş, düşünce ve eleştileri..Onlardan bizi mahrum bırakmamanız dileğiyle….