Önemli bir yarış liderliğiniz vardır, bir pulu daha aynı kapının üzerine 4, 5 ya da 6. pul olarak koyarsınız ya da açılışta 6-5 atarsınız ve gerideki bir pulu kaçarak 13 noktasına 6. pul olarak koyabilirsiniz. Belki bunlar anlaşılabilir; ancak gerçekten geçerli bir nedeniniz olmadan sırf açık vermemek uğruna yapacağınız bu tarz hamleler ilerleyen aşamalarda daha çok açık vermenizden ve daha çok oyun kaybetmenizden başka bir işe yaramayacaktır. Pullarınız belli noktalarda ne kadar çok yığılmış ise atacağınız iyi zarların sayısı o kadar azalmış demektir. Tabi buradan çıkan sonuç tahtanın her yerinde mümkün olduğunca 2 şer puldan oluşan yedeksiz kapılar ya da gereksiz açıklar bırakmak olmamalıdır. Buradan çıkan sonuç etkili oynamanın önündeki en büyük engellerden birinin kendi ellerimizle oluşturduğumuz hantal yığınlar olduğudur.
B.Yığın yapmaktan kaçının
Örnek 3:
Beyaz 157 pip
Siyah 158 pip
Siyah 1-1 oynayacak
XGID=-a—-EaCA–cD-b-d-d-AA—:0:0:1:11:0:0:1:0:10
Dört tane 1 den ilk ikisi gayet net. Siyah 8/7 ile bar kapısındaki Beyazı kırmalı ve 22/21 ile 21 noktasına çapayı atmalı. Siyahın 21 ve 22 noktalarındaki 2 tane açığı oldukça davetkar ve Beyazın saldırı bölgesinde bu davete yanıt verebileceği 10 tane askeri var (2 tane 10 noktasında, 4 tane 8 noktasında, 4 tane 6 noktasında). Ve bu sayı iyi bir atak başlangıcı için oldukça yeterli. Dolayısıyla Siyahın hem sağlam bir ataktan korunmak için hem de karşı yakadaki sorunu çözerek konsantrasyonunu kendi tarafına verebilmesi için 21 noktasına çapa atması şart. Aksi durumda iki cephede birden savaşmak zorunda kalarak taktik bir hata yapacak ve çapa yapma zorunluluğunu net olarak tespit edemezse kafa karıştıracak birçok hamlenin alt alta sıralandığı bir pozisyon ile karşı karşıya kalacak.
Kalan iki tane bir için değişik seçenekler var; ancak tercihimiz tavla kültürümüzdeki ilk fırsatta bar kapısını yapma hastalığına değinerek doğru hamleyi bulmak olacak. Bar kapısı mı? 5 kapısı mı? tartışmasını Açılış Prensipleri başlığı altında yaptığımız için burada 5 kapısının neden çok daha değerli olduğunu tartışmayacağız ancak; 5 kapısını alırken 6 daki yığının azalması ve oradaki fazlalık iki pulun oyuna aktif şekilde dahil olması bu pozisyondaki en kritik hususlardan biri. Kırma eyleminin işe yarayabilmesi için kapı alma zorunluluğu ise işin öteki boyutu.
Siyah, bar kapısını yapmayı tercih ederse sonraki turda duvarı öne ya da arkaya uzatma şansı çok zayıf olacak ve duruma göre 5 ya da 4 kapısını alabileceği bir zar geldiğinde dahi bunu kuvvetli olasılıkla 8 ya da 7 kapılarından birini bozarak yapabilecek. Yani bir anda oluşan üçlü blok aslında geçici bir değer. Kısaca bu hamle bir taraftan atağa dönük planda Siyahın hareket kabiliyetini kısırlaştırırken, bloke etmeye yönelik alternatif planı ise sıkıntıya sokacaktır. Nitekim bar kapısını alma hamlesi -0,219 luk hisse kaybı ile eXtremeGammon’ un 7. sıradaki tercihi olmakta.
Oysa kendi altın kapısını yaptıktan sonra vurulmaz ise eğer, çok büyük bir ihtimalle ya bar kapısı dahil sıralı dört kapıya sahip olacak ya da kapı alarak kırmak dahil birçok atak versiyonuna sahip olacak. Kısaca stratejik planlama anlamında, burada üzerinde çok durmadığımız yarış dahil, kendisine müthiş bir stratejik plan çeşitliliği yaratacak: bloke etme, atak, yarış. Kırılsa bile Beyazın sadece bir tane kapısının olduğu ve sağlam bir çapaya sahip olduğu durumda çok büyük kayıp olmayacak.
Örnek 4:
Beyaz 149 pip
Siyah 156 pip
Siyah 6-3 oynayacak
XGID=-a—-E-DA–eC—bbe–A-A-:0:0:1:63:0:0:1:0:10
Siyahın 6-3 oynayacak ve kapı almak ile gerideki pulu kaçmak arasında bir ikilem yaşıyormuş gibi görünse de kaçma hamlesinin rahatlatıcı ve cezbedici bir tarafı var. Hatta pozisyon itibari ile kaçmak için en uygun zarlardan biri. Oysa kaçtıktan sonra pip sayısı itibari ile yarışa dönük bir avantajı olmayacak. Bu hamleden sonra 2 pip önde gibi görünse de atış sırasının Beyaza geçmesi bunu bir avantaj olmaktan çıkarıyor. En fazla başa baş tabirini kullanabiliriz. Üstelik 15 tane pulunun 13 tanesi 3 noktada yığılı olacak.
Halbuki Beyazın hazırdaki dağılımı, Siyahın düşeceği durum kadar kötü. 5 pulu 13 noktasında, 5 pulu 6 noktasında, 8 ve 7 kapıları yedeksiz. Belli noktalarda yığılmış oyuncu açık vermesi hemen hemen kaçınılmaz oyuncu demektir. Kaçmanın zaten önemli bir yarış avantajı sağlamayacağı böyle bir pozisyonda Beyazın vermesi muhtemel açığını beklemek en doğru karar. Bu kararı destekleyen tutarlı hamle ise Siyahın 3 kapısını alarak hem kırık pulu ablukaya alabileceği kapılar üretmesi hem de 6 noktasındaki fazlalık pulları oyuna dahil ederek esneklik kazanması.
Eğer Siyahın 24 deki pulu 13 de olsa idi kaçarak 13 pip öne geçeceği bir fırsatı kaçırması anlamsız olurdu ve zaten önde olduğu bir yarışta geride beklemek hata olurdu.
Örnek 5:
Beyaz 139 pip
Siyah 159 pip
Siyah 2-2 oynayacak
XGID=-a—-EaCA–cD—b-dbbB—:0:0:1:22:0:0:1:0:10
Beyaz epey yol almış ve yarışta 20 pip ciddi bir liderliği var. Siyah ise en azından rakibin 3 kapısına çapa atmış vaziyette ve bu durum onu marstan önemli ölçüde koruyor.
Böyle bir pozisyonda maalesef birçok oyuncu 13/7, 9/7 ile bar kapısını almayı tercih ediyor. Daha önceleri de belirttiğimiz gibi genel olarak iç kapılar, dışarıda alınacak kapılardan daha değerlidir. Yine içerideki kapıyı 6 noktasındaki yedek pulları oyuna dahil etmek suretiyle esnek bir yapı kazanarak yapıyorsanız bu çok daha değerlidir. Esasında bu problemi çözmek için bu mantık yeterli. Burada Siyahın Beyazı kırarak geri göndermesi hem yarıştaki farkı azaltması açısından hem Beyazın ilerlemesini durdurması açısından hem de Beyazın atacağı zarın yarı kısmını etkisiz hale getirerek kendine güvenli ilerleme fırsatı yaratması açısından çok önemli.
9/7* ile kırdıktan sonra 13/7 yi tercih ederse hem tek kapılı ev yapısı ile kırmanın esprisi azalacak hem de oyuna 13 ve 6 noktalarındaki iki tane kule ile devam etmek durumunda kalacak. İçeride kapı alma girişimlerinin çoğunda ya da kapı alamayan birçok atışında tehlikeli açıklar bırakarak rakibi bloke etme ya da atağı devam ettirme şansını büyük ölçüde yitirecek. Bu durumda oyuna esneklik kazandıran 6/4(2) hamlesi ile 4 kapısını alması zorunlu tercih.
Dördüncü 2 için ise ortanoktadan bir kapı yapıcı daha inerek duruma göre atak, duruma göre bloke etme planlarına destek sunmak doğru bir tercih olacaktır. Hamlesini tamamladıktan sonra bile geride olacağı bir yarışta, kırılarak biraz daha geriye düşmekten korkmasına gerek olmadığı gibi karşı tarafta sahip olduğu çapa kötü senaryolarda dahi oyunda kalmasını sağlayacaktır.
Atila Malçok, Sabri Büyüksoy